Dier in beeld: bever

De opmars van de bever

Ben je tijdens een wandeling door waterrijk gebied wel eens een dikke aangevreten boom tegengekomen? Of zelfs een hele rij omgeknaagde bomen? Of een smal glad paadje tussen de oever en het water? Dan heb je waarschijnlijk sporen van een bever gezien, het grootste knaagdier van Europa en één van de grootste knaagdieren ter wereld. En die kans op beversporen wordt steeds groter, want bevers hebben het bijzonder naar hun zin in waterrijk Flevoland. Een succesverhaal dat gedeeltelijk is te danken aan Natuurpark Lelystad.

In 1826 stierf de bever – vooral door de jacht – uit in Nederland. In 1988 werd gestart met een herintroductiecampagne, waaraan ook Het Flevo-landschap een bijdrage leverde. In 1988 werden er in Natuurpark Lelystad bevers geïntroduceerd in een omheind gebied ten westen van de huidige otterverblijf. Het was de bedoeling om met deze bevers te fokken en hun nakomelingen vervolgens uit te zetten in verschillende natuurgebieden in Nederland. Maar de bevers hadden andere plannen en zetten zichzelf uit in Flevoland. In december 1990 groeven de dieren een tunnel onder de afrastering door en ontsnapten. Deze ontsnapte bevers bleken het zo goed te doen in de vrije natuur, dat verdere herintroducties in Flevoland niet nodig waren. Sterker: de avonturiers uit Natuurpark Lelystad bleken een welkome aanvulling op de zich soms moeizaam ontwikkelende beverpopulaties in omringende provincies. Volgens de laatste tellingen leven er inmiddels ongeveer driehonderd bevers in Flevoland. Ze leven in vrijwel alle grotere waterpartijen en natuurgebieden in Flevoland, maar ook steeds vaker in de bebouwde kom van bijvoorbeeld Almere, Lelystad en Dronten.

Familiegroepen

Bevers leven in kleine familiegroepen in de buurt van water. Meestal leven er zo’n vijf of zes bevers in een groep, bestaande uit een volwassen paartje en hun jongen van de twee laatste worpen. Jongen blijven zo’n twee jaar in een familiegroep, waarna ze hun eigen territorium gaan zoeken. Territoria worden afgebakend met geursporen, die informatie bevatten zoals geslacht, verwantschap en mogelijk ook sociale status, leeftijd en grootte. Bevers zijn dagdieren, maar in gebieden waarin ze regelmatig worden verstoord zijn ze hoofdzakelijk ‘s nachts actief. In onverstoorde gebieden laat de bever zich voornamelijk ‘s ochtends zien. Bevers zijn goede zwemmers. Ze kunnen tot vijftien minuten onder water blijven, maar een duik duurt meestal vijf à zes minuten. Je herkent bevers aan hun brede, geschubde, horizontaal afgeplatte staart, vrij korte poten, een stompe kop en kleine oren en ogen. Bevers hebben sterke snijtanden die altijd doorgroeien. Ze zijn oranje van kleur doordat er een ijzerhoudende stof in het glazuur op de tanden zit. Dit maakt de tanden sterk genoeg om door bomen te knagen. De dieren zijn 75 tot 90 centimeter lang, wegen 15 tot 35 kilo en worden gemiddeld 10 tot 15 jaar oud.
Strikte vegetariërs

De bever heeft een zeer uitgebreid, maar strikt vegetarisch menu. ‘s Zomers eet hij kruiden, bloemen, jonge scheuten van waterplanten, grassen en wortels. Daarnaast eet hij ook alle delen van bomen en struiken (bast, takken, bladeren en wortels). Hij heeft een voorkeur voor wilg en populier. De schors van de stam knaagt hij af met zijn vlijmscherpe tanden. Zijn tanden groeien constant door, omdat ze slijten door intensief gebruik. ‘s Winters eet hij meer twijgen en schors, ‘s zomers meer groene plantendelen. Bevers bouwen een burcht van takken en aarde. Het is een holle constructie die wel twee meter hoog tot tien meter breed kan zijn. De ingang van zo’n burcht bevindt zich onder water, waardoor ze onbereikbaar zijn voor roofdieren. Het woongedeelte van de burcht bevindt zich verder boven water en heeft een ’natte kamer’, waar de bever het water uit zijn vacht schudt, en een droge, met houtsnippers gestoffeerde nestkamer. De nestkamer ligt circa twintig centimeter boven het waterniveau en heeft een luchtgat.
Bevers tellen

Vrijwilligers van Landschapsbeheer Flevoland tellen jaarlijks het aantal bevers in Flevoland. In de winter zoeken zij naar beverburchten, in de zomer worden zwemmende bevers geteld. Deze aantallen worden ’gecorrigeerd’ om tot het werkelijke aantal bevers in Flevoland te komen. Daarbij wordt uitgegaan van drie bevers per burcht en twee keer het aantal bevers dat zwemmend is waargenomen. Op basis van die tellingen zijn er ongeveer driehonderd bevers in Flevoland, verdeeld over ongeveer negentig bewoonde burchten. Opvallend is dat bevers de laatste jaren vooral stedelijk gebied koloniseren. Waarschijnlijk gebeurt dit omdat andere geschikte territoria in natuurgebieden al bezet zijn. Opvallend is het geringe aantal beverwaarnemingen in de Noordoostpolder en het waterrijke Friesland en Noord-Holland. Vooralsnog lijkt de soort zich vooral uit te breiden in het midden, zuiden en oosten van Nederland. De verwachting is echter dat – wanneer geschikte beverterritoria elders bezet zijn – de bever zich op termijn ook zal vestigen in nu nog ’bever-arme’ gebieden. Het lijkt simpelweg een kwestie van tijd.

Bevers zien

Niet veel mensen hebben het geluk om een bever te zien. Want hoewel ’stadsbevers’ zich vaak weinig van mensen aantrekken, zijn de meeste bevers nog steeds schuw en vluchten ze als ze mensen zien. Wil je een bever zien? Ga er dan vroeg in de ochtend of tegen de schemering op uit, maak zo weinig mogelijk geluid, neem je verrekijker en eventueel je camera mee en wacht op een afstandje bij onlangs afgeknaagde bomen of zogenoemde beverglijbaantjes langs de waterkant. De beste plekken om bevers tegen te komen zijn Natuurpark Lelystad, de Horstertocht en de Hoge Vaart bij Zeewolde, het Wilgenbos bij Almere en de noordelijke zijde van de Oostvaardersplassen. Of ga mee op een van onze beversafari’s met gids. Veel succes!

De opmars van de bever

Familiegroepen

Strikte vegetariërs

Bevers tellen

Bevers zien

Steun ons werk

Zoeken

Het Flevo-landschap