Boeren mét de natuur
Boeren en boswachters geen voor de hand liggende combinatie? Wel in onze agrarische polder! Het Flevo-landschap werkt al jaren samen met boeren in de omgeving. Zowel boeren als boswachters zien voordelen van de samenwerking. Hoe ziet dat er in praktijk uit?
Wandel je ’s zomers wel eens door het Larserbos? Grote kans dat je een van de bruine Limousin-koeien van Monique en Martijn Schieman tegenkomt. ,,Toen onze voorgangers hier in 1972 de boerderij begonnen, was alles in de polder nog kaal. Je kon kilometers ver zien.’’ Nu kijk je vanaf boerderij de Zonneboog tegen een volgroeid Larserbos aan. Monique en Martijn laten er een deel van hun kudde koeien grazen. ,,Dit is een win-winsituatie.’’
Aan een rustige polderweg tussen natuurpark Lelystad en het Larserbos ligt biologisch-dynamisch boerenbedrijf De Zonneboog. De eigenaren verbouwen hier veertien tot zestien verschillende gewassen per jaar, uiteenlopend van spelt tot spinazie. Ook houdt het bedrijf zo’n 130 Limousin-koeien. Vleeskoeien die onmisbaar zijn voor het bedrijf. ,,De koeien staan volledig in dienst van onze akkerbouw. Zij produceren de mest die we onder meer nodig hebben om onze planten te laten groeien.’’ Martijn lacht: ,,De koeien zorgen voor ons bruine goud!’’
| Wat is biologisch-dynamische landbouw? Biologisch-dynamisch boeren gaat uit van samenhang tussen mens, dier, plant, bodem en kosmos. Alles heeft met elkaar te maken. De basis van de biodynamische landbouw wordt gevormd door de bodem. De structuur en vruchtbaarheid van de bodem worden versterkt en opgebouwd door dierlijke mest, compost, vruchtwisseling en de toepassing van preparaten, met als doel een gezonde bodem en een rijk bodemleven. Er worden geen kunstmest en bestrijdingsmiddelen gebruikt bij de teelt en dieren hebben veel (buiten)ruimte. Op De Zonneboog telen Monique en Martijn zoveel mogelijk verschillende gewassen uit verschillende gewasgroepen. Dus niet alleen groenten, maar ook bloemen en kruiden. De Zonneboog sluit de kringloop door eigen mest van de koeien te gebruiken en vergroot actief de biodiversiteit op en rondom het eigen land. |
Puzzelen met mest
Bemesting, stelt Martijn, is een grote uitdaging voor het akkerbouwbedrijf. ,,Als biodynamisch bedrijf gebruiken we geen chemische bestrijdingsmiddelen en geen kunstmest. De koeien zorgen voor het grootste deel van onze mest en daarnaast verbouwen we groenbemesters en werken we samen met een kippenboer. Het is een hele puzzel om de kringloop van bemesting rond te krijgen. Een reuze interessante puzzel!’’ De koeien staan ’s winters op stal. Binnenkort mogen ze weer naar buiten. In de stal wijst Monique: ,,Als het lente wordt en we zien dat de laag mest met stro tot aan die balk staat, hebben we genoeg voor het komende jaar en kunnen de koeien lekker de hort op. En dan komt er een gigantische hoeveelheid verteerde mest uit de potstal!’’
Kruidenrijk en gevarieerd eten
De koeien lopen ’s winters op stro van eigen land en eten hooi dat Martijn en Monique maaien uit de omliggende natuurgebieden. ,,Dat maaisel, daar zitten heel veel kruiden in. Dat ruikt echt heeeerlijk!’’, roept Monique uit. ’s Zomers, wanneer de boeren druk bezig zijn op hun akker, grazen de koeien buiten. Een deel van de kudde in de Burchtkamp en de rest gaat naar het Larserbos. Maar koeien horen toch in de wei? Martijn: ,,Eigenlijk is een gevarieerde omgeving veel natuurlijker. En het leuke is dat je dat terugziet als de koeien het bos in gaan. Ze weten zelf precies wat ze nodig hebben. Als een koe in een natuurgebied loopt eet ’ie naast grassen ook struikjes, berkentakjes en knabbelt lekker aan boomschors. Daar zitten allerlei mineralen in die koeien ook nodig hebben.’’ Monique vult aan: ,,Wij kunnen echt stellen dat koeien die de hele zomer in het natuurgebied lopen in de herfst mooier terugkomen, dan de koeien die alleen op een grasakker staan. Gezonder, lekker gevuld en de huid ziet er goed uit.’’
Levende maaimachines
Het Flevo-landschap verpacht sinds jaar en dag stukken natuurgebied aan boeren. Boswachter Linde van der Burgh van Het Flevo-landschap ziet grote meerwaarde in de samenwerking met pachters: ,,Het is goed voor onze natuur. Als je met een machine maait, haal je alles in één keer weg, waardoor je eentonig grasland krijgt. Door begrazing krijg je meer structuur in de gebieden. Hier en daar worden jonge scheuten of struikjes gegeten, het vee schilt het schors van bomen en hapt grassen weg. Zo ontstaat ruimte voor meer verschillende soorten grassen en planten. Dit trekt weer insecten aan, die een geschikt leefgebied vinden. Grazers zoals koeien spelen dus een belangrijke rol in het leven van veel wilde planten en dieren.’’
Goede buren
Maar er is nog een reden waarom Linde de samenwerking met boeren koestert: ,,We werken graag met lokale boeren. Dat is niet alleen prettig werken, we zorgen ook voor meer draagvlak in de gemeenschap. Doordat sommige boeren bij ons pachten, ontstaat er een gedeelde verantwoordelijkheid voor het land. En meer begrip.’’ Is er dan veel onbegrip tussen boeren en boswachters? Soms wel, zegt Linde, omdat we bijvoorbeeld op een andere manier tegen het landschap aankijken. ,,Er wordt wel eens ongevraagd een strook gemaaid die wij expres laten staan om biodiversiteit te bevorderen. Dat is frustrerend voor beide partijen. Waar de boer een niet-gemaaide strook als rommeltje en slecht onderhouden werk ervaart, kunnen wij uitleggen dat we dit bewust doen en wordt zo’n strook de volgende keer wel met rust gelaten.’’
Profijt van samenwerking
,,De samenwerking met Het Flevo-landschap is heel fijn’’, zegt Monique geestdriftig, ,,Ja, dat vind ik echt!’’ Martijn vult aan: ,,De initiatieven komen van beide kanten. We hebben allebei profijt van de samenwerking.’’ Hij knikt naar de overkant, waar het Larserbos na de winter weer langzaam groen begint te kleuren. ,,In dat deel van het bos hebben we de pinkjes [jonge koeien – red] lopen, maar het was altijd gedoe om er voldoende water naartoe te krijgen. In overleg met Linde hebben we een poel gegraven. Goed voor de koetjes, maar ook de reeën en andere dieren in het gebied komen er drinken. Daar hebben we allebei voordeel van.’’
| Larserbos Het Larserbos werd ooit aangeplant als dorpsbos, maar het dorp zelf is er nooit gekomen. Nu is het bos een broedparadijs voor wel 45 verschillende soorten vogels, waaronder de bonte specht en de grauwe vliegenvanger. Naast grote elzen en berken groeien in het gebied bijzondere planten zoals rietorchis, kleverige ogentroost en struikheide. In het bos vind je schraallandjes, vlinderveldjes, mooie plassen, eilanden en heidevelden. Zelf het gebied ontdekken? Loop dan de gemarkeerde wandelingen Bosroute Larserbos of Heideroute Larserbos. Je kunt de heideroute ook downloaden: Routes – Het Flevo-landschap |
Volgend project: samen voor meer biodiversiteit
Linde: ,,De samenwerking met Martijn en Monique is heel leuk, we snappen elkaar. Zij zien onkruid niet alleen als onkruid, maar als plant die essentieel is voor een andere soort. We weten van elkaar wat we aan elkaar hebben. We denken samen na over hoe we bijvoorbeeld voor meer biodiversiteit kunnen zorgen, en wat voor teelt daarbij past. We gaan komend jaar testen met het akkerland in het natuurpark: we zaaien een bloemenrand in en leggen smallere stroken aan met dubbele teelt om de biodiversiteit te bevorderen.’’ Monique: ,,Meer biodiversiteit, daar hebben wij ook direct profijt van.”
De natuur is machtig interessant. Ik verwonder mij nog elke dag
Martijn Schieman
Het stel in de boerderij tegenover het Larserbos valt een moment stil. Dan zegt Monique bescheiden: ,,Het is niet zaligmakend hè, hoe wij het doen. Want wij doen gewoon ons best, op de manier waarvan wij denken dat het goed is. Deze manier van boeren brengt ons veel en we hebben er enorm veel lol in.’’ Martijn sluit zich daarbij aan: ,,We proberen veel uit, ook in samenspraak met Het Flevo-landschap. En dat levert veel op. De natuur is machtig interessant. Ik verwonder mij nog elke dag.’’
Dit artikel is eerder verschenen in het magazine van Het Flevo-landschap (editie 2023-1) in een driedelige serie over pachters van Het Flevo-landschap.
