Oostvaardersoevers
Hoe kunnen we het zoetwater ecosysteem van het Markermeer, de Oostvaardersplassen en de Lepelaarplassen meer dynamiek geven, zodat het vitaal, gevarieerd en robuust genoeg is om ook andere ontwikkelingen zoals klimaatverandering, verstedelijking, infrastructurele investeringen, economische groei en toenemende recreatie op te vangen? En kan het gebied ook meer beleefbaar worden voor bezoekers en bewoners?
Daar werken Rijkswaterstaat en provincie Flevoland samen met Het Flevo-landschap, Staatsbosbeheer, waterschap Zuiderzeeland, gemeente Almere en gemeente Lelystad in het project Oostvaardersoevers. Hoe? Door het realiseren van verbindingen tussen Markermeer, Oostvaardersplassen en Lepelaarplassen. Gezien de uitdagingen in het gebied zoals het verschil in waterpeil (3-4 meter) en de eis voor waterveiligheid van Flevoland zijn innovatieve oplossingen nodig.
Waarom bij deze natuurgebieden?
Het Markermeer-IJmeer, de Oostvaardersplassen en de Lepelaarplassen zijn drie bijzondere Natura 2000-gebieden in het hart van Nederland. Ze zijn van cruciaal belang voor grote aantallen vogels en vissen die hier jaarrond leven of er een tussenstop maken op hun trekroutes. De gebieden zijn nu van elkaar gescheiden door de Oostvaardersdijk. Uitwisseling van water (en voedingsstoffen) is onmogelijk en waterdieren (o.a. vissen) komen niet van het ene naar het andere natuurgebied. Het Markermeer moet voedselrijker worden, het water in de Oostvaardersplassen en Lepelaarplassen bevat juist te veel voedingsstoffen. De investeringen zijn daarmee belangrijk voor de N2000-doelstellingen en de Kaderrichtlijn Water (KRW, gericht op waterkwaliteit).
Wat is het idee?
De overgang tussen het diepe Markermeer en de veel ondiepere, moerasachtige Oostvaardersplassen en Lepelaarplassen is nu ook erg abrupt. In een natuurlijke situatie zou het meer geleidelijk overgaan in moerassen zoals de Oostvaardersplassen en Lepelaarplassen en zouden de drie natuurgebieden functioneren als één meer- en moerasgebied. De verbinding moet dit mogelijk maken. Eén van de oplossingen is meer variëren in waterdieptes en oevers, zodat er meer dynamiek in het gebied komt.
Wat verbetert er in de Lepelaarplassen?
Voor de broed- en trekvogels in de Lepelaarplassen is het cruciaal dat er steeds voldoende voedsel te vinden is, daar en in het aangrenzende Markermeer. Ook is het belangrijk dat het moeras jaarrond voldoende water bevat. De Lepelaarplassen zijn nu afhankelijk van regen en kwel. Zeker tijdens warme droge zomers dreigt verdroging, en dat is door klimaatverandering vaker te verwachten. Ook zwemt er maar weinig vis en daarmee is voedsel schaars. Willen de Lepelaarplassen een geschikte paai- en opgroeiplek voor jonge vis uit het Markermeer worden, dan moet die vis wel het gebied in en uit kunnen, terug naar het Markermeer. Met het Oostvaardersoeverproject verbetert de watertoevoer van de Lepelaarplassen, omdat het natuurgebied een veilige waterverbinding krijgt met het Markermeer. De gelijktijdige aanleg van vooroevers met vispassages, in en uit, krijgt vis uit het Markermeer toegang tot uitstekend paai- en opgroeigebied. Zo verbetert de visstand in het Markermeer en de Lepelaarplassen én komt er aan meer voedsel voor broed- en trekvogels beschikbaar.
Hoe het er uit gaat zien en wat de uitvoering gaat inhouden zijn de partners gezamenlijk aan het onderzoeken. Zeker is dat er veel verschillende manieren zijn om de gebieden te verbinden. In de MIRT-verkenning kijken we wat de beste manier is om dit vorm te geven, voor de waterkwaliteit, de ecologie, landschap en mensen. MIRT staat voor Meerjarenprogramma Infrastructuur Ruimte en Transport.
De toegankelijkheid verandert niet, maar het kan wel de bestaande natuurbeleving versterken: de combinatie van de vogelrijkdom en het wildernisgevoel.
De planning ziet er als volgt uit:
2019 – 2022 Verkenningsfase (resultaat is Voorkeursbeslissing)
2022 – 2023 Planuitwerking (resultaat is Projectbeslissing, besluitvorming of de realisatie kan starten)
2023 – 2024 Voorbereiding realisatie
2025Â Start Uitvoering
Het project Oostvaardersoevers maakt deel uit van het programma LIFE IP Deltanatuur, dat een financiële impuls geeft aan de ontwikkeling van waardevolle deltanatuurgebieden in Nederland. Het natuurbelang wordt met andere activiteiten en functies – zoals waterkwaliteit, waterveiligheid en economische belangen – gecombineerd. De focus van LIFE IP ligt op de zogenaamde ‘natte’ Natura 2000-gebieden in Nederland, zoals het IJsselmeergebied. Ook is het project Oostvaardersoevers onderdeel van de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW).
