Standpunt windenergie

Nederland wil minder afhankelijk worden van fossiele energie en een groter aandeel energie uit hernieuwbare bronnen winnen. Windenergie is naast biomassa, biogas en zonne-energie daarin een belangrijke bron. De provincie Flevoland heeft de ambitie om in onze regio meer energie uit wind te winnen en verrommeling van het landschap tegen te gaan door op te schalen met grotere windmolens en oude windmolens te saneren. Hiertoe heeft de provincie samen met de gemeenten Lelystad, Dronten en Zeewolde het Regioplan Wind laten ontwikkelen voor Oostelijk en Zuidelijk Flevoland.

Windenergie, natuur en landschap
Het Flevo-landschap is een natuur- en landschapsorganisatie met als kerntaken natuur en landschap, maar ook met affiniteit voor duurzaamheid. Windenergie is relatief duurzame energie die een onuitputtelijke bron gebruikt en weinig CO2-uitstoot geeft. Windenergie kan echter ook nadelige effecten hebben voor natuur en landschap. Dat maakt windenergie tot een lastige materie voor Het Flevo-landschap.

De nadelige effecten van windenergie raken ecologie en landschap. De nadelige effecten voor natuur betreffen met name vogels en vleermuizen. Het risico op aanvaringen is het grootst bij trekvogels (dagelijkse en seizoenstrek). Groter is echter het risico dat vogels een gebied met windturbines gaan vermijden, moeten omvliegen e.d., zodat hun leefgebied kleiner wordt en ze meer tijd kwijt zijn aan voedsel zoeken.

Windmolenopstellingen hebben impact op het landschap. In het verleden waren molens (tot zo’n 75 m tiphoogte) goed in te passen in het landschap, de huidige molens (tot zo’n 200 m tiphoogte) hebben een schaal die zelfs in het grootschalige Flevolandse landschap erg groot is. In het verleden was een rommelige beeld door willekeurige “strooiing” van molens een groot landschappelijk risico, nu zijn het ontstaan van “hekwerken” rond open water, het “overrulen” van het landschap en onleesbaar worden van het landschap het grootste risico.

Het Flevo-landschap en windenergie (tot heden)
Het Flevo-landschap is al meermalen betrokken geweest bij de ontwikkeling van windparken, namelijk de windparken Zuidlob en Noordoostpolder. We hebben daarbij een strategie van overtuigen en dialoog gevolgd. Waar mogelijk hebben we in het informele voortraject onze aandachtspunten naar voren gebracht. De wettelijke inspraakmomenten hebben we benut door een zienswijze te geven. Daarin werd zorg wordt gevraagd voor natuurwaarden en land­schappelijke inpassing, en is verzocht om mitigerende en compenserende maatregelen. In situaties waarin het om regionale natuurwaarden gaat, zoals in de Zuidlob, hebben we het daar bij gelaten. In het geval dat (inter)nationale waarden, zoals bij Natura 2000 gebied IJsselmeer bij windpark Noordoostpolder, hebben we in het samenwerkingsverband van Het Blauwe Hart samen met andere natuur­organisaties bezwaar gemaakt tot aan de Raad van State.

Op het moment dat een windpark een voldongen feit is, streven we als Flevo-landschap naar een zo goed mogelijk resultaat voor natuur en landschap. In elk geval door te wijzen op toepassing van wettelijk vereiste mitigerende en/of compenserende maatregelen, en door te vragen om een gebieds­gebonden bijdrage voor behoud en versterking van de kwaliteit van natuur en landschap.

Het Flevo-landschap en windenergie (in de toekomst)
Het Flevo-landschap zal de komende jaren opnieuw betrokken raken bij de ontwikkeling van windparken. Daarbij zijn voor Het Flevo-landschap verschillende rollen aan de orde: als belangenbehartiger van natuur en landschap, als belanghebbende in gebieden waar windparken worden ontwikkeld, en als potentiële bieder van plaatsingsruimte.

In alle gevallen zullen we de belangen van natuur en landschap zorgvuldig afwegen. Voor natuur zijn veilig stellen van Natura 2000, trekroutes en rust- en foerageergebieden belangrijke criteria. Bij landschap zijn het behouden en verbeteren van zichtlijnen en helderheid in het landschap, en voorkomen van “hekwerken” en verrommeling de belangrijkste afwegingen.

Het Flevo-landschap blijft de belangen van natuur en landschap in de ruimtelijke trajecten behartigen. Het Regioplan beoordelen we op ecologische en landschappelijke effecten. Waar het gaat om opstellingen in of langs de randen van het IJsselmeer en Markermeer, trekken wij hierin op in het samenwerkingsverband Het Blauwe Hart*

Het Flevo-landschap blijft op het standpunt staan dat in Natura 2000 gebieden buitendijks en binnendijks geen nieuwe windparken mogen worden gebouwd. Ons standpunt is genuanceerder waar het gaat om binnendijkse plaatsing en het raakt aan natuur van regionale waarde. Daar vinden wij windparken toelaatbaar, mits natuur en landschap daar per saldo op vooruit gaan, en het landschap leesbaar blijft. Mitigatie en compensatie en een gebieds­gebonden bijdrage moeten dit mogelijk maken.

Het Flevo-landschap staat ervoor open dat windenergie drager kan zijn voor natuur- en gebiedsontwikkeling, mits de natuur daar substantieel beter van wordt en het landschap leesbaar blijft. Hierbij worden uit de opbrengsten van windmolens nieuwe natuurgebieden gefinancierd. Deze gebiedsontwikkeling moet dan in principe aangrenzend aan bestaande natuur plaatsvinden en blijvend van aard zijn.

Tot slot kan het aan de orde zijn dat Het Flevo-landschap in een terrein ruimte beschikbaar stelt voor een of meer windmolens van een windpark. Een goede inpassing is dan nog essentiëler. In dat geval geldt dat natuur er per saldo beter van moet worden en dat ook het landschap er beter van wordt (bijv. door sanering van oude molens). Belangrijk is ook dat er middelen beschikbaar komen voor nieuwe natuur en/of beheer van bestaande natuur. Dit laatste kan met de krimpende budgetten van natuur zeer wenselijk zijn.

Kortom: als Flevo-landschap staan we open voor de kansen die windenergie biedt, maar zullen deze altijd afwegen tegen de belangen van natuur en landschap.

(Samenwerkingsverband Het Blauwe Hart bestaat uit It Fryske Gea, Landschap Noord-Holland, Het Flevo-landschap, Natuurmonumenten, IJsselmeervereniging, Waddenvereniging en Sportvisserij Nederland. Rond windenergie is er ook samenwerking met Vogelbescherming Nederland en waterrecreatie.)