Wisent
Wisenten zijn samen met de Amerikaanse bizons de twee laatst overgebleven soorten bizons in de wereld. Deze enorme dieren zijn de grootste nog levende landzoogdieren van Europa. Honderd jaar geleden waren wisenten bijna uitgestorven maar dankzij de inspanningen van onder andere Het Flevo-landschap gaat het inmiddels een stuk beter met de wisent in Europa. Met ongeveer 5500 dieren wereldwijd is de wisent nog steeds een bedreigde diersoort.
Het Flevo-landschap werkt al bijna 50 jaar mee aan een fokprogramma voor wisenten. In mei 1975 arriveerden de eerste wisenten in Natuurpark Lelystad vanuit Białowieża Nationaal Park in Polen. Lelystad werd één van de fokstations van waaruit in de loop der jaren diverse herintroductieprojecten in Nederland en Europa van wisenten zijn voorzien. De dieren leven in Lelystad in een gebied van bijna 45 hectare, in goede harmonie samen met een groep Przewalskipaarden. De huidige kudde is rond de 25 dieren en bestaat uit een fokstier, 10 koeien en de aanwas van de laatste twee jaar. Alle dieren staan ingeschreven in het Europese Wisenten Stamboek en behoren tot de genetische Laagland-lijn (Bison bonasus bonasus). In het gebied hebben de dieren zowel grasland als ook struiken, bos en drinkpoelen tot hun beschikking, waardoor de dieren zelfvoorzienend kunnen leven en ook niet bijgevoerd hoeven te worden.
Naam: Wisent of Europese bizon
Soortnaam: Bison bonasus
Familie: holhoornigen
Leefgebied: West, Centraal en Oost-Europa en de Kaukasus
Lengte: stier: schouderhoogte maximaal 1,88 meter
koe: schouderhoogte maximaal 1,67 meter
Gewicht: stier: 436 - 840 kg, koe: 340 - 540 kg
Voedsel: vegetatie van bosbodem, struiken, schors, scheuten van loofbomen, eikels en beukennootjes.
Leefwijze en voedsel
Wisenten leven in kuddes waarvan de grootte afhankelijk is van het leefgebied. Waar volop voedsel aanwezig is en waar veel ruimte is, zal de kudde uit een groter aantal dieren kunnen bestaan. Een kudde bestaat voornamelijk uit koeien met hun jongen, die ook al volgroeid kunnen zijn. Stieren leiden een solitair leven. Sommige jonge en oudere stieren kiezen ervoor om samen een kudde te vormen.
De wisenten in Natuurpark Lelystad eten graag gras, kruiden, blaadjes, jonge loten, bast, eikels en bessen. In het najaar eten ze bast van bomen en struiken en graven ze wortels op met hun voorpoten.
Territorium
Het territorium van in het wild levende wisenten kan enorm zijn, tot wel 15.000 hectare. Deze dieren leven in kleine groepen en trekken rond door hun leefgebied. Hoe groter het gebied, hoe kleiner de kans dat verschillende kuddes elkaar tegen het lijf lopen. De grootte van het gebied is afhankelijk van het voedsel dat aanwezig is en ook van de omgeving zelf. Wisenten die in de Kaukasus leven verblijven in de zomer hoog in de bergen, maar zijn in de winter liever in het dal in de bossen.
Stieren leven het grootste deel van de tijd solitair. In de bronstijd – in augustus en september – zoeken ze de koeien op en proberen ze te paren. Hierbij geldt de regel dat de sterkste en meest dominante stier bij de vrouwtjes mag komen en de overige stieren op afstand blijven.
Voortplanting
Als een koe in de bronstijd is bevrucht, werpt ze na negen maanden – in mei / juni – haar kalf. Tweelingen komen zelden voor. Wanneer een koe gaat werpen zondert ze zich af van de kudde. De eerste paar dagen blijven moeder en kalf apart van de kudde tot het kalf sterk genoeg is om mee te lopen met de kudde. Een kalf weegt bij de geboorte 30 kilo en blijft minimaal een jaar bij zijn of haar moeder zogen. Als er meerdere kalfjes in een kudde zijn, wordt er vaak een crèche gevormd waarbij één ouder steeds als oppas ingezet wordt.
Koeien blijven bij de kudde, maar stieren verlaten rond hun vierde jaar de kudde en sluiten zich aan bij andere mannetjes. Wisenten die leven in de vrije natuur worden ongeveer 15 jaar oud.
Flevolandse wisenten overal in Europa
Tussen 1976 en nu zijn meer dan 120 wisenten uit de kudde van Natuurpark Lelystad uitgezet in tientallen natuurgebieden in Europa om daar nieuwe kuddes te vormen. Onze wisenten verhuisden onder meer naar Polen, Wit-Rusland, Letland, Kroatië, Duitsland, Schotland, België, Spanje, Denemarken, Italië, Frankrijk en Slowakije.
Binnen Nederland zijn Lelystadse wisenten (of hun nakomelingen) te vinden in het Kraansvlak, een afgesloten deel van Nationaal Park Zuid-Kennemerland, op de Veluwe in boswachterij Kootwijk, op de Maashorst in Noord-Brabant en op de Slikken van de Heen in Zeeland.
Dankzij een jaarlijkse aanwas van 4 tot 8 kalfjes, kun je in Natuurpark Lelystad nog steeds de grootste wisentkudde van Nederland bekijken.
Wisenten spelen een belangrijke rol in het ecosysteem. Doordat ze grazend door een gebied gaan en ook eten van bomen en struiken, maken ze de weg vrij voor andere dieren zoals andere grazers. Zij zouden zonder de wisent niet bij bepaalde stukken kunnen komen. Een wisent wordt erg blij van een zandbak. Ze maken met hun poten plekken kaal en open en rollen hier in rond. Wanneer zo’n plek een tijd open ligt, krijgen pioniersplanten een kans op te groeien. Ook zandhagedissen en insecten zoals graafwespen en zandbijen hebben dit soort plekken nodig om een holletje te graven en eitjes te leggen.
Een boom is voor een wisent ideaal om tegen aan te schuren. Door dit schuren verliest de boom zijn bast en zal sterven en uiteindelijk omvallen. Daardoor ontstaat er ruimte in het bos waardoor andere planten en bomen kans zien om te groeien.
Wist je dat? - Wisenten maken nauwelijks geluid. Als ze wel geluid maken, dan is dit een grommend “grmpf”; een geluid dat niet ver draagt. - Een kalf bij de geboorte maar 30 kilo weegt en uiteindelijk een mannetje zelf 840 kilo kan wegen. - De wisent het grootste nog levende landzoogdier op het Europese continent is. - Zowel het mannetjes als het vrouwtjes hoorns heeft. Zelfs bij een kalf zie je het begin van de hoorns al. - De wisenten in het Natuurpark in goede harmonie samenleven met de Przewalskipaarden. - De Europese wisent het neefje is van de Amerikaanse bizon. - Dat zijn kastanjebruine vacht een goede camouflage is. Daardoor in een schaduwrijk bos bijna niet opvalt.
